Dzisiejsze czasy są szczególne. Wraz z rozwojem cywilizacji poziom stresu i lęku wśród społeczeństwa nie spada lecz rośnie. Zwykle nie są to już lęki związane z przetrwaniem- głodem, ucieczką czy walką (jak tysiące lat temu). Są to lęki, które nadbudowujemy w swojej głowie poprzez błędne interpretacje tego co dzieje się wokół nas, zbyt intensywne analizowanie i rysowanie czarnych scenariuszy, a także życie w ciągłym napięciu i pośpiechu, gonienie za ambicjami, brak zachowania balansu między pracą a odpoczynkiem… .
SKUTKI STRESU I LĘKÓW?
Wymienione sytuacje, powodują w naszych ciałach wyrzut hormonów i napięć, które nie mając ujścia, osłabiają nasze zdrowie, doprowadzają do zaburzeń psychicznych lub po prostu pogarszają nasze samopoczucie. To jak odnajdujemy się w otaczającej nas rzeczywistości, zależne jest w dużym stopniu od nas samych.
I CO DALEJ?
Mamy pełen wachlarz narzędzi do tego, aby wpływać na swoje zdrowie zarówno fizyczne jak i psychiczne. Nie bez powodu coraz bardziej popularna staje się aktywność fizyczna, a także praca nad rozwojem duchowym/mentalnym. Będąc aktywnym i regularnie ćwicząc wpływamy na gospodarkę hormonalną w naszym ciele, regulujemy napięcia, które się w nim skumulowały i wzmacniamy swój organizm. Ale zadbać o siebie możemy także poprzez praktykę relaksacji, medytacji lub treningów uważności. Istnieje wiele badań, które potwierdzają wpływ tych narzędzi na nasz mózg- a tym samym wszystko co z nim związane.
UWAŻNOŚĆ A MÓZG?
Leczenie lęków poprzez trening Mindfulness polega m.in. na osłabianiu automatycznych reakcji w różnych strukturach naszego ciała m.in. w mózgu[i]. Aby zrozumieć ten mechanizm warto zapoznać się z niektórymi procesami, które odbywają się w poszczególnych częściach mózgu, a z którymi poprzez praktykę uważności możemy pracować.
- Pień mózgu– najbardziej pierwotny obszar mózgu; odpowiedzialny za utrzymanie funkcji życiowych- w tym m.in.: oddychanie, właściwą pracę serca, termoregulację, połykanie, utrzymywanie organizmu w stanie przytomności
- Układ limbiczny– odpowiedzialny za wyzwalanie większości emocji, zachowań popędowych, uczucie głodu, pragnienia czy węch; dodatkowo odpowiada za przetwarzanie informacji oraz procesy pamięciowe
- Kora przedczołowa– najmłodszy ewolucyjnie obszar mózgu; odpowiedzialna za pamięć roboczą, analizowanie, planowanie, hamowanie spontanicznych zachowań, uwagę, intencję, regulację emocji.
Poprzez wymienione obszary mózgu, praktyka Mindfulness ma również udokumentowany wpływ na:
- System nerwowy (układ współczulny i przywspółczulny)
- Układ odpornościowy
- Narządy (serce, jelita, gruczoły)
- Symptomy somatyczne (szybszy rytm serca, nadciśnienie, napięcia- redukowanie tych zjawisk)
- Zachowania (walka, ucieczka, zastygnięcie/sztywność)
UWAŻNOŚĆ- METODA NA ZABURZENIA LĘKOWE?
Mindfulness zdobywa coraz więcej zwolenników, którzy poprzez regularną praktykę pracują nad swoim samopoczuciem lub wspierają się w przypadku długotrwałego stresu, lęków czy nawracających depresji. Jak uważność pomaga nam w sytuacji pojawianie się stresu lub lęków? Poniżej kilka aspektów, na które ma wpływ regularny trening:
- Utrzymanie uwagi i koncentracji:
- pomaga w przypadku problemu z oderwaniem się od utrwalonych wzorców myślenia
- wspiera redukcję ruminacji (czyli obsesyjnie nawracających myśli, związanych np. z ciągłymi wątpliwościami co do poprawności wykonanych czynności, odbioru minionych zdarzeń, postrzegania siebie; negatywne i męczące)
- hamuje nadaktywność systemu sympatycznego (aktywuje się on w sytuacjach stresu lub innych, które wymagają mobilizacji organizmu; jest odpowiedzialny m.in. za przyspieszenie czynności serca oraz oddychania, wzrost ciśnienia, wzrostu poziomu adrenaliny i glukozy)
- Regulacja autonomicznego systemu nerwowego, poprzez:
- poprzez obniżenie pobudzenia fizjologicznego
- zrost aktywacji układu parasympatycznego (uruchamiającego się podczas relaksacji i odpoczynku; odpowiada on m.in. za zwolnienie pracy serca, obniżenie ciśnienia, zwężenie źrenic, spowolnienie oddechu)
- trening oddechowy oraz ćwiczenie „body scan”- wchodzące w skład praktyk Mindfulness
- Wzrost elastyczności i akceptacji– umożliwia samoregulację m.in. poprzez:
- odcięcie się od długotrwałych wzorców zachowań i postrzegania
- łatwiejsze przystosowywanie się do zmieniającego się otoczenia
- utrzymywanie motywacji do podejmowania kolejnych działań (mimo napotkanych trudności)
- Wpływ na pozytywne i długotrwałe zmiany w mózgu– widoczny w obszarach mózgu wymienionych na początku artykułu; wśród nich zauważono np.:
- silniejszą aktywację przedczołową (która jest odpowiedzialna za pozytywne emocje), wzrost utrzymania uwagi i koncentracji
- sprawniejszą regulację procesów emocjonalnych
- otwartą świadomość procesów, które mają miejsce w ciele i umiejętność ich nazywania
- poprawę funkcji immunologicznych organizmu
Trening uważności Mindfulness ma znaczący wpływ na aktywność poszczególnych obszarów mózgu. Dzięki tej wiedzy możemy skutecznie wspierać leczenie procesów lękowych u praktykujących, a także zapobiegać podatności na stres i emocje, które nam nie służą. Poza terapią lęków, uważność rozwija w nas wiele innych struktur, które mogą poprawić naszą jakość życia. Ale o tym w kolejnym poście.
[i] S. Radoń, Czy medytacja naprawdę działa?, Kraków: WAM 2017, s.110
0 komentarzy